Chińskie dynastie

Chciałbym krótko scharakteryzować chińskie dynastie począwszy od półlegendarnej Xia do okresu zjednoczenia plemion mongolskich (lata 50 XIII w.).

Dynastia Xia -określa się ją mianem półlegendarnej, obejmuje czasy 2100-1600 roku p.n.e. Pod względem geograficznym sięgała ona po dzisiejszy zachodni Szantung, południowy Hebei i północny Henan. Przyjęło się,że dynastia Xia wywodzi się z wczesnej epoki brązu. Nie zachowały się jednak żadne pisemne źródła historyczne potwierdzające ten fakt.

Dynastia Szan (Yin) - panowała ona od 1766 r p.n.e. aż do XI w. p.n.e. w regionach rzek Huang He i Jangcy. Rozpowszechniano wtedy stosowanie brązu. Budowano liczne miasta. Zaczęto używać kalendarz księżycowy.

Dynstia Zhoung (czyt. Czou) - przypada na okres 1022 r.p.n.e. - 256 r.p.n.e.; czas wielkich zmian. Można ją podzielić na 2 okresy:
-Zachodnią Dynastię Czou
-Wschodnią Dynastię Czou (Okres Wiosen i Jesieni, Okres Walczących Królestw)
Porzucono brąz, rozpoczęła się epoka żelaza. Powstały dwa systemy filozoficzno-religijne: taoizm i konfucjanizm. Pismo przeszło pierwszą reformę. Wynaleziono m.in. latawiec, kuszę, kompas, dzwon, czy też trójwymiarową mapę.
Władzę sprawowali królowie, chociaż podczas wschodniej dynastii (770 r.p.n.e.) władzę objęli hegemoni (władze feudalne). M.in. doprowadziło to do podziału na ok. 170 dzielnic. W 476 r. p.n.e. doszło do wywołania 7 państw. Od tego momentu rozpoczęła się wielka walka o władzę. W 221 r. p.n.e. wygrała dynastia Qin z Qin Shi Huang na czele, który objął urząd pierwszego cesarza. Państwo przeobraziło się w cesarstwo. Między czasie, w 256r. upadła dynastia Zhou.

Dynastia Qin - trwająca zaledwie 14 lat pierwsza dynastia Cesarstwa Chińskiego (od 221 r.p.n.e. - 207 r.p.n.e.). Reformom uległo całe cesarstwo. Wzniesiono Wielki Mur Chiński, ujednolicono jednostki miar, wag oraz pismo, w tym okresie prześladowano konfucjanistów. Obalono dynastię w 207 r.p.n.e na skutek powstania ludowego. Pierwszy cesarz zmarł w 210 r.p.n.e. Jego ciało uszanowano budując wielki grobowiec.

Dynastia Han - przypada na lata 206 r.p.n.e. do 202 r. n.e. Pierwszym cesarzem tej dynastii stał się zwykły chłop - Liu Bang. Chciał kontynuować działania Qin Shi Huanga. Jednym z największych władców okresu starożytności był Wudi - absolutystyczny władca panujący przez 50 lat. W przeciwieństwie do władców dynastii Qin ustanowił konfucjanizm jako religię dominującą i państwową. W tym okresie wynaleziono papier.

Epoka Trzech Królestw- (220-265) okres, w którym potężne chińskie cesarstwo rozpadło się na 3 różne państwa: Shu Han, Cao Wei i Sun Wu. Charakteryzowała się nieustanną walką między trzema rywalami z pomocą koczowników z północy i zachodu. Rozpoczęło się rozpowszechnianie buddyzmu.
Z chwilą podboju Shu przez Wei nastała dynastia Jin, która podbiła również królestwo Wu (280 r.)

Dynastia Jin (265-420) oraz Okres Szesnastu Królestw (304-439) -
sytuacja była całkiem spokojna aż do 315 roku, kiedy to oficjalnie podzielono Chiny na 16 Królestw i Dynastię Wschodnią Jin, którą zepchnięto na południe. Rozpoczyna się walka o północ Chin.

Dynastie Południowe i Północne - (420-589), w tym okresie próbowano ponownie zjednoczyć Chiny Północne i Południowe. Ostateczny i oficjalny koniec tego podziału nastąpił w 589 r., a stało się to za przewodnictwem Jang-Ciana.

Dynastia Sui - przypada ona na lata 581-618. Okres owocny, szczególnie za panowania cesarza Wen Di. Chwilowo zlikwidowano karę śmierci. Zbudowano sieć spichlerzów mających zapobiec głodowi w czasie wojny. Cesarza jednak zamordowano w 603r. Następca Yang Di dokończył budowę Wielkiego Kanału i przeniósł stolicę do Luoyangu. W 618 r. po potyczkach z Koreą i Turkami uciekł na południe, lecz został uduszony przez dworzan.

Dynastia Tang - trwająca od 618 -907 r., uważana za jedną z najważniejszych w historii Chin. Religią dominującą stał się buddyzm, chociaż konfucjanizm przeszedł swój renesans. Rozwinęła się sztuka, kultura i gospodarka. Opracowano kodeks prawny. W późnym okresie panowania tej dynastii zaczęto prześladować buddystów i na pierwsze miejsce wysunął się konfucjanizm. W X w. władza straciła kontrolę nad gubernatorami wojskowymi, co powiązało się z końcem dynastii.

Pięć Dynastii i Dziesięć Królestw- okres trwał 53 lata po upadku wcześniejszej dynastii. Chiny podzielono na 10 królestw. Nastało wtedy po kolei 5 dynastii trwających średnio 10 lat każda.

Dynastia Song - ostatnia opisywana przeze mnie dynastia trwająca od 960-1279 r. Zreformowano całe imperium. Zredukowano armię do połowy wielkości. Rozwinął się transport i handel. Coraz powszechniejszym urządzeniem był kompas. Wynaleziono proch. Zaczęto uprawę ryżu. Pozornie negatywne reformy miały pozytywne rezultaty. Nastąpił błyskawiczny rozwój gospodarki i kultury. Już wtedy Chiny liczyły ok. 100 mln ludzi.
Przeniesiono siedzibę cesarza do Hangzhou. Szybki rozwój zahamował Czyngis-chan, który rozpoczął podbój Chin od północy. Jego dzieło dokończył wnuk-Kubilaj-chan, zabierając się za południową część.