Nyks i Erebos

Jedną z pierwszych rzeczy, które wyłoniły się z Chaosu, a może nawet pierwszą, była ciemna noc. Noc ta jednak, jako forma boska, nabrała osobowości i ducha, stając się jedną z najbardziej pierwotnych bogiń - pierwszą, którą powstała z Chaosu i ostatnią, która miała pozostać na świecie przed jego końcem. Razem z nią, lub zaraz po niej, wyłonił się Erebos, bóg wiecznych ciemności, spowijających najgłębsze otchałnie młodego świata. Z racji natury tej dwójki, połączyli się w parę i stali się źródłem chyba najciekawszych bóstw - bo choć oni, ani ich dzieci nigdy nie rządzili światem materialnie, de facto właśnie im podlegali wszyscy - nawet bogowie.

Nyks wyobrażano sobie jako piękną kobietę o ciemnych włosach i atletycznej budowie, spowijającej świat na noc swoimi czarnymi włosami. Mieszkała podobno w głębokich otchłaniach Tartaru, tam gdzie nawet Hades nie sięgał, razem z Erebosem. Gdy tylko Astrajos wychodził ze swojej kryjówki, by przywitać wzejście Selene na nieboskłon, ona dopiero mogła wyjść ze swojego mrocznego domu i spowić świat swoją poświatą. Grecy jednak nie mieli o to do niej żadnych pretensji, jak niektóre inne ludy - wręcz przeciwnie. Noc, czyli Nyks, uważano za nieodłączny element harmonii świata. Całe życie padłoby przecież gdyby musiało pracować bez wytchnienia ani odpoczynku cały czas, bez przerwy. Nyks przynosiła więc całemu życiu upragniony odpoczynek, a niektórym istotom (choć zwykle tym mniej przyjemnym) dawała szansę na ujawnienie się - gdyż światło dnia je raziło. Jej mąż Erebos grał rolę głównie małżonka i ojca jej dzieci, oraz władcy najgłębszych ciemności, w które bał się zaglądać nawet Hades.

To, co najważniejsze do wspomnienia o Nyks to jej dzieci. Najpierw ze związku z Erebosem zrodziła dwie istoty diametrialnie od nich różne - Hemerę, czyli jasny dzień, boginię uważaną za piękną i zmysłową, oraz Eter - boga światła i władcę najwyższych partii niebios, uważanego także za pierwsze słońce. O tej parze nadejdzie swego czasu osobny artykuł, ale nie trzeba chyba mówić jak ważną rolę spełnili dla świata. Wówczas podobno zrodziły się z niej liczne gwiazdy, które świeciły na nocnym niebie. Konfliktuje się to z wersją, jakoby gwiazdy były dziećmi Astrajosa i Eos, jednak często mówiono że ci ostatni byli rodzicami zaledwie kilku gwiazd "ruchomych", czyli planet. Po tym wszystkim, Nyks zaczęła rodzić dzieci bez żadnego ojca.

Pierwszy wyłonił się z niej Moros, strażnik losu i przeznaczenia. Następnie nadszedł Geras, bóg starości i strażnik upływającego czasu, w końcu bliźniaczy bracia Thanatos - uosobienie śmierci i przewodnika dusz zmarłych - oraz Hypnos, sen we własnej osobie.  Wówczas nadszedł Ker, ojciec czterech Ker, bogiń gwałtownej i brutalnej śmierci. Później nadeszła Sofrozyne, patronka umiarkowania i równowagi. Następnie zrodziła się bogini Eris, bogini niezgody, następnie Ojzys, patronka cierpienia i żalu, potem Hybris, bogini arogancji, dumy i bezczelności, po niej wyszła z nocy Nemezis, bogini zemsty, następnie Eufrozyne, bogini radości i zabawy. Potem narodził się Filotes, bóg przyjaźni i zgody, wieczny przeciwnik Eris. W końcu, zrodził się z niej Eleus, bóg współczucia i miłosierdzia. Gdy wróciła do męża, spłodziła z nim kolejne dzieci - Momosa, boga oszczerstwa i krytyki oraz Apate, czyli zwodniczość. Inni autorzy przypisują jej także macierzyństwo nad innymi postaciami, które skądinąd częściej są przypisywane innym rodzicom - jak choćby Hekate, Hesperyd, Mojr lub Onirów.

Odnośnie faktów biograficznych z jej życia, nie znamy ich zbyt dużo. Ani razu nie jest wspominana w Tytanomachii, ale z racji że Tytan Hyperion przejął rolę jej syna Etera, zapewne walczyła z Tytanami, tak jak później z Gigantami. Ta druga walka jest o tyle pewniejsza, że na słynnym ołtarzu Zeusa w Pergamonie przedstawiono ją dzierżącą mroczną kulę, symbolizującą nocne niebo, i atakującą Giganta. Stąd m.in. przypuszczenia, że była ona zwolenniczką Kronidy. Wiadomo też, że jedną z jej faworyt była Selene, bogini księżyca, która to do Nyks często udawała się po pomoc i radę. Jako niezbędny składnik harmonii świata, żaden z bogów wolał jej nie niepokoić, toteż podobno do końca świata ma dalej tak samo spełniać swą rolę jak robiła to od zarania dziejów i od czasów, gdy nie było jeszcze czasu, jakkolwiek dziwnie mogłoby to brzmieć.